Podejrzewasz, że Twoje dziecko zmaga się z problemami (nie)jedzenia?

Objawy anoreksji mogą różnić się w zależności od wieku osoby dotkniętej tym zaburzeniem, ze względu na różnice w rozwoju fizycznym, psychospołecznym i emocjonalnym. Poniżej podaję kilka wskazówek jak anoreksja może się manifestować u dzieci, młodzieży i dorosłych:

U dzieci objawy anoreksji mogą być trudniejsze do zauważenia ze względu na mniej wyraźne zmiany w wadze ciała i apetycie. Dzieci mogą przejawiać upór w odmawianiu jedzenia, unikanie posiłków, niechęć do jedzenia, zaburzenia wagi lub wzrostu, a także mogą wykazywać niepokój związany z wyglądem ciała. Ponadto, dzieci mogą również wykazywać zmiany w nastroju, takie jak drażliwość, lęk czy depresję. W takich przypadkach warto również poobserwować dziecko pod kątem zaburzeń odżywiania.

W wieku nastoletnim anoreksja często charakteryzuje się bardziej widocznymi objawami, takimi jak znaczna utrata wagi, unikanie spożywania posiłków, kontrolowanie kalorii, intensywne ćwiczenia fizyczne oraz zaburzenia postrzegania własnego ciała, takie jak obsesyjne porównywanie się z innymi i negatywne emocje związane z własnym wyglądem. Młodzież może także doświadczać problemów z koncentracją, funkcjonowaniem poznawczym (trudności w nauce), zmianami nastroju, izolacją społeczną oraz wycofaniem się z aktywności społecznych. 

Sygnały niepokojące u nastolatków:

• Rośnie wzrost a masa ciała nie.
• Nie widać odkrytych części ciała, szczególnie latem.
• Nie przypominamy sobie wspólnych posiłków.
• Pyta: ile można zrzucić kalorii poprzez ćwiczenia.
• Uprawia sporty razem z rodzicem (!).
• Pamiętaj! Aktywność fizyczna nie zawsze musi być widoczna.
• Sprawdza kalorie, skład, jest na diecie wegańskiej, eliminuje cukry, laktozę etc. (czujność ważna)
• Gdy mówi – już jadłam, nie jestem głodna etc.
• Gdy matka komentuje swój wygląd i innych np. z koleżankami – córka chce dorównać lub być lepsza.
• Ciągłe kłótnie, lub się zamyka, bo słyszy krytykę ze strony rodzica.

U dorosłych objawy anoreksji mogą być bardziej zróżnicowane i mogą obejmować zarówno aspekty fizyczne, jak i psychospołeczne. Osoby dorosłe z anoreksją mogą wykazywać upór w unikaniu jedzenia, nadmierną troskę o wagę i wygląd, ograniczanie spożycia pokarmów, nadmierne ćwiczenia fizyczne, zaburzenia postrzegania własnego ciała oraz objawy depresji, lęku i innych zaburzeń psychicznych. Ponadto, mogą także doświadczać poważnych powikłań zdrowotnych związanych z niedożywieniem, takich jak problemy z sercem, kośćmi, układem hormonalnym, czy zaburzeniami metabolicznymi.

W każdym przypadku ważne jest, aby rozpoznać objawy anoreksji we wczesnym stadium i skierować osobę dotkniętą tym zaburzeniem na odpowiednie leczenie, które obejmuje zarówno wsparcie psychologiczne, jak i leczenie medyczne. Wczesna interwencja może pomóc w zapobieżeniu poważnym konsekwencjom zdrowotnym oraz poprawie jakości życia osoby dotkniętej anoreksją.

Co powinno zaniepokoić rodziców?

Szczególnie należy zwrócić uwagę na  pierwsze objawy  jak i charakterystyczne cechy tego zaburzenia, takie jak zaprzeczenie chorobie czy Zespół Gotowości Anorektycznej (AGS).

Zespół Gotowości Anorektycznej (AGS) znany również jako „zespół predyspozycji do anoreksji” lub „zespół gotowości anoreksyjnej”, jest terminem używanym do opisania zbioru cech, tendencji i zachowań, które mogą sugerować podatność jednostki na rozwinięcie się anoreksji nervosa w przyszłości. 

AGS nie jest diagnozą medyczną, ale raczej koncepcją stosowaną w kontekście profilaktyki i wczesnego wykrywania zaburzeń odżywiania. Cechy zespołu gotowości anorektycznej mogą obejmować:

• Obsesyjne myśli na temat jedzenia, kalorii, kontrolowania wagi i wymagań co do aktywności fizycznej.

• Sztywne myślenie na temat jedzenia, wagi i wyglądu, brak zdolności do elastycznego myślenia i dostosowywania się do zmieniających się sytuacji.

Zaniepokoić powinny nas te objawy, które mogą wskazywać na możliwość anoreksji lub innych zaburzeń odżywiania:

• Niezadowolenie z ciała i zainteresowanie kontrolą wagi i jedzenia, dietami, kaloriami i innymi aspektami związanymi z posiłkami.
• Niezdrowe nawyki żywieniowe: Mogą wykazywać tendencję do unikania określonych grup pokarmowych, liczenia kalorii, pomijania posiłków lub nadmiernej restrykcji żywieniowej.
• Zaburzenia postrzegania ciała: Mogą mieć nieprawidłowe lub zniekształcone postrzeganie własnego ciała, co objawia się np. widzeniem siebie jako „grubego”, mimo że w rzeczywistości nie ma nadwagi.
• Niskie poczucie własnej wartości związane z wyglądem: Osoby z zespołem gotowości anorektycznej mogą cechować się niskim poczuciem własnej wartości, które jest często związane z wyglądem i wagą ciała.
• Tendencja do perfekcjonizmu: Mogą dążyć do perfekcji i wymagać od siebie doskonałości w wielu dziedzinach życia, w tym w kontroli wagi i jedzenia.
• Zmiany w wyglądzie fizycznym: Utrata masy ciała, osłabienie mięśni, zmiany w/na skórze, włosach i paznokciach, obrzęki, zmiany hormonalne.
• Zmiany w zachowaniach społecznych i emocjonalnych: Izolacja społeczna, unikanie spotkań z rodziną i przyjaciółmi, wycofanie się z aktywności społecznych, wzmożone stresy związane z jedzeniem i wagą, zmiany nastroju, drażliwość, lęki.
• Zaprzeczenie chorobie:
  • Negowanie problemu: Osoby z anoreksją mogą negować lub minimalizować swoje problemy związane z jedzeniem i wagą, co może prowadzić do opóźnienia diagnozy i leczenia.
  • Brak świadomości ryzyka: Osoby z anoreksją często bagatelizują zagrożenie dla swojego zdrowia, co może prowadzić do ignorowania konieczności leczenia i oporu wobec pomocy profesjonalnej.

Ważne jest, aby być świadomym tych sygnałów i, w przypadku ich wystąpienia u siebie lub u kogoś bliskiego, zwrócić się po pomoc do profesjonalistów z dziedziny zdrowia psychicznego.